De Nijl

Omschrijving

De rivier de Nijl is de langste rivier ter wereld. Het ontstaat ten zuiden van de evenaar en stroomt noordwaarts door Noordoost-Afrika voordat het uiteindelijk de Middellandse Zee in stroomt. Onderweg beslaat het een afstand van ongeveer 4.132 mijl en voert het een gebied af van ongeveer 1.293.000 vierkante mijl. De meest afgelegen bron is de Akagera, of Kagera-rivier, in Burundi. De Akagera-rivier is de verste stroomopwaartse zijrivier van het Victoriameer en de meest afgelegen stroomafwaarts van de Nijl. Het komt uit twee voedingsstromen in Burundi dichtbij het noordelijke puntje van het Tanganyikameer. De Akagera droeg een enorme hoeveelheid water en stroomde uiteindelijk de Nijl in, waarbij de voormalige jaarlijks ongeveer 6, 4 miljard kubieke meter water in de laatste ledigde.

Historische rol

Volgens de archieven van de oud-Griekse historicus Herodotus wordt de Egyptische beschaving millennia lang beschouwd als 'het geschenk van de Nijl'. Slibafzettingen langs de oevers van de Nijl maakten de anders droge, woestijnachtige gebieden van Egypte tot vruchtbare landen, die op hun beurt de groei van de oude Egyptische beschaving ondersteunden. De mensen van het oude Egypte groeiden tarwe, vlas, papyrus en andere gewassen langs de oevers van de Nijl en voerden hun handel uit op de waterwegen van de Nijl, wat leidde tot de economische stabiliteit van de beschaving. Waterbuffels en kamelen werden vanuit Azië in Egypte ingevoerd en deze dieren werden gedood voor vlees en werden ook gebruikt voor ploegen in het veld (in het geval van waterbuffels) of voor het trekken van rijtuigen (in het geval van kamelen). De Nijl speelde ook een belangrijke rol bij het vormgeven van het Egyptische culturele en spirituele leven. Men geloofde dat de rivier een verhoogde weg was van leven tot dood, en van daaruit naar het hiernamaals. Zelfs de oude Egyptische kalender was gebaseerd op de 3-fasen hydrologische cyclus van de Nijl. Behalve Egypte heeft het Nijl-Agakera-riviersysteem ook het leven van mensen, dieren en planten langs de oevers ondersteund in de andere regio's waarin het stroomt, en dat ook sinds de oudheid, net zoals het vandaag de dag nog steeds zo blijft.

Moderne betekenis

Het Nijl-Akagera-riviersysteem levert water aan grote delen van Afrikaanse landen die anders dorre woestijngebieden zouden zijn. Dit riviersysteem is dus verantwoordelijk voor het ondersteunen van de levens van de miljoenen mensen die vandaag langs de banken leven. Het stroomgebied van de Akagera zelf ondersteunt ongeveer 14 miljoen mensen. De rivier de Nijl speelt een levengevende rol in Egypte, waar bijna de gehele bevolking van het land is gevestigd langs de oevers van de Nijl. Khartoum, Aswan, Cairo en Luxor zijn enkele van de wereldberoemde steden langs de rivier. Naast het ondersteunen van de landbouw, laten de wateren van het Nijl-riviersysteem ook het transport van goederen en mensen over de gehele lengte toe, waardoor de mensen de anders geïsoleerde delen van woestijnen kunnen vermijden als de enige alternatieve routes om hun bestemmingen te bereiken. Andere landen van Afrika, zoals Rwanda, Burundi, Soedan, Oeganda en Tanzania, profiteren ook van het rivierenstelsel van de Nijl-Akagera wat betreft de afhankelijkheid van hun eigen bevolking van landbouw-, transport- en visserijactiviteiten in verband met de wateren van de rivier.

Habitat

In gebieden van de Nijl en Akagera rivieren waar menselijke nederzettingen niet aanwezig zijn, heeft het ecosysteem van Nijl-Akagera zijn eigen unieke sets van flora en fauna ontwikkeld. Tropische regenwouden groeien langs de Nijl-Congo kloof, het zuidwesten van Ethiopië, en het meerplateau. In deze bossen groeien ebben-, bananen-, bamboe- en koffieplantplanten. Op de vlakten van Sudan domineren open graslanden en bushland het landschap en de vegetatie daar omvat plantensoorten zoals papyrus, rietfoelie, waterhyacinten en anderen. Verder naar het noorden begint de vegetatie geleidelijk aan te verdunnen, en vanuit Khartoem stijgt het noorden naar echte woestijngebieden, met hun inherent karige regenval. De vegetatie nabij de oevers van de Nijl in Egypte is bijna volledig het resultaat van menselijke cultivatie- en irrigatiepraktijken. Een grote verscheidenheid aan waterleven gedijt in het hele ecosysteem van de Nijl-Akagera, inclusief de baars van de Nijl, de barbeel, de bolti, de tijgervis, de longvis, de modder, palingen en anderen. De Nijlkrokodil is ook een beroemde reptielensoort van de Nijl-Akagera-ecosystemen. Zachte schildpadden, monitorhagedissen en nijlpaarden komen ook veel voor in de regio.

Bedreigingen en geschillen

Zware menselijke ontginningsactiviteiten hebben de rivieren de Nijl en de Akagera gevoelig gemaakt voor aantasting van het leefgebied en de klimaatverandering heeft de zaken alleen maar verergerd. Wateronttrekking uit de Nijl voor irrigatiedoeleinden is zo hoog dat er soms een groot deel van de uitstroom nauwelijks de zee bereikt. Ook leidt zware verdamping langs de 3.000 kilometer lange loop van de rivier tot verlies van grote hoeveelheden water, waardoor de watervoorziening van de rivier extreem gevoelig is voor klimaatveranderingen. Wetenschappers geven uiteenlopende beelden van de toekomstige waterstroming in dit lange riviersysteem, voorspellend een toename van 30% gevolgd door een daaropvolgende, en waarschijnlijk catastrofale, 78% afname van het waterpeil van de Nijl als gevolg van de effecten van het broeikaseffect. De landen langs de Nijl worden ook droger en warmer, waardoor de behoefte aan nog meer waterintensieve landbouwpraktijken noodzakelijk is, een cyclus die het zoete water van de rivier verder belast en negatieve veranderingen in de ecosystemen van de Nijl-rivier veroorzaakt. Visserij zal enorm lijden, wat leidt tot menselijke economische ellende en voedselonzekerheid. De lage hoeveelheden waterbeschikbaarheid zullen waarschijnlijk ook spanningen en conflicten tussen de landen in de lengte veroorzaken, omdat ze concurreren om de rest van de afnemende watervoorraden te vangen. Egypte kampt al met drinkwaterproblemen als gevolg van de zware vervuiling van de Nijl, afkomstig van industriële en residentiële afvloeiingen en de uitloging van meststoffen en pesticiden uit landbouwgronden.